Đây là một câu tổng kết rất chính xác. Thời gian đầu sự nghiệp của mình rất khó khăn, đến năm 1999 tự nhiên doanh thu của mình tăng vọt và chỉ sau 1 năm mình không những trả hết nợ mà còn mua được nhà và sắm một số vật dụng lớn. Bản chất của chuyện đó không phải là sự may mắn, mà là một đặc tính mà mình tạm gọi là SỰ BẤT TIỆM TIẾN của các quá trình kinh doanh.

Thế nào là sự bất tiệm tiến? Đó có nghĩa là trong hầu hết trường hợp, mặc dù bạn có ý tưởng đúng, chuẩn bị và tổ chức tốt, việc kinh doanh cũng không bao giờ “tăng dần đều” mà thường có một thời gian dài đi theo đường ngang, không ổn định và thu không bù chi. Phải sau một thời gian nhất định, khi thị trường đủ “ngấm” hàng hóa của bạn thì đến một lúc nào đó, tự nhiên sẽ có một bước nhảy vọt của nhu cầu, và bạn sẽ chứng kiến một sự phát triển vượt bậc về doanh thu và lợi nhuận. Cái gọi là “giàu mấy chốc” chính là như vậy.

Quãng thời gian từ khi bắt đầu đến lúc đạt bước nhảy vọt lúc nào cũng là quãng thời gian rất khó khăn, kể cả với những nhà kinh doanh dày dạn. Bạn sẽ thấy những kế hoạch mình đề ra lúc đầu đều sai bét, sẽ phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt tài chính triền miên, trong khi tương lai lại hoàn toàn bất định. Quãng thời gian này chính là thước đo sự sáng suốt, nghị lực, tài tháo vát và độ “liều” cũng như độ “lì lợm” của bạn. Nếu có thể vượt qua sự trì trệ ban đầu, kiên trì đưa kinh doanh đến bước nhảy vọt, thì không những bạn sẽ được nếm trái ngọt của thành công mà tôi còn dám chắc 100%, bạn sẽ trưởng thành vượt bậc.

Tuy nhiên, cũng có một tin buồn là cái “thời điểm nhảy vọt” ấy bao giờ thì đến, thậm chí liệu có đến hay không, không ai có thể dự đoán cũng như tính trước được. Nhiều khi đó chỉ thuần túy là dự cảm và niềm tin sắt đá vào chính mình, mỗi người kinh doanh đều phải có dự cảm và niềm tin như vậy thì ít nhất mới có hy vọng thành công.

Chắc một số bạn khi đọc đến đây muốn biết mình khởi nghiệp như thế nào, lấy vốn ở đâu. Thực ra mình may mắn hơn nhiều người vì được gửi đi học nước ngoài, sau 5 năm về nước mình có được một vốn kiến thức rất có ích, một ý tưởng kinh doanh, và tích cóp được gần 6.000 $. Mình phải vay mấy người họ hàng thêm 6.000$ nữa với lãi suất 2,5% một tháng mới đủ cho chuyến hàng đầu tiên.

Lúc đó mình chưa có công ty riêng, phải thuê một công ty khác nhập khẩu và xử lý hóa đơn hộ. Khi hàng về, vì không có tiền nên mình phải kiêm tất cả các công việc: giám đốc, kế toán nội bộ, tiếp thị, bán hàng và bốc vác. Có lần trời mưa ngập kho, mình phải tự tay chuyển gấp gần 10 tấn hàng từ chỗ thấp lên chỗ cao, xong việc bị lên 1 cơn co giật vì quá sức, may mà sau đó cũng tự khỏi.

Hai năm 96, 97 là hai năm địa ngục đối với mình, nỗi vất vả về làm việc đã lớn, nhưng còn chưa thấm vào đâu so với sự căng thẳng về tài chính. Mình luôn sống trong cảnh giật gấu vá vai, lấy món vay này bù vào chỗ nợ khác. Có những lúc chỉ cần 150 ngàn đồng trả lãi một khoản 5 triệu vay nóng mà cũng không biết làm sao kiếm ra, phải làm một việc kinh khủng là đem cắm bằng tốt nghiệp. Vậy mà không hiểu tại sao ngay trong những lúc đen tối nhất mình vẫn không bao giờ nghĩ mình sẽ thất bại, chỉ lẳng lặng tự đi cho tới cùng, không kêu ca than vãn với ai, kể cả với bố mẹ.

Năm 96 coi như tập sự, năm 97 doanh thu có khá hơn chút ít nhưng thu vẫn xa xa mới đủ bù chi, cả bố mình cũng mấy lần khuyên mình nên thôi nhưng mình không bỏ cuộc. Năm 98 tình hình bắt đầu sáng sủa hơn, đến năm 99, đột nhiên nhu cầu về sản phẩm của mình tăng lên, doanh thu gấp đến 6 lần năm trước, đã thấy dấu hiệu của sự thành công.

Mỗi người kinh doanh, khi thành công đều ít nhiều có một ân nhân, ân nhân của mình chính là vị đại diện khu vực của công ty cung cấp. Suốt hai năm 97, 98, mặc dù biết mình không đủ năng lực tài chính nhưng ông vẫn không bác bỏ tư cách đại lý của mình, và năm 99 ông lại lấy tư cách cá nhân bảo lãnh cho mình được mua hàng trả chậm từ công ty mẹ. Chính nhờ có bảo lãnh trả chậm mà hàng về kịp thời, và mình mới không nhỡ cơ hội khi thị trường bùng nổ.

Những năm ấy, tài sản cá nhân duy nhất của mình là chiếc Cub 81 bố mẹ mua cho khi về nước, chiếc xe đã cùng mình đi hết tất cả khốn khó đến thành công sau này. Bây giờ chiếc Cub 81 vẫn ở trong nhà mình, trong một góc kín đáo nhưng trang trọng. Thỉnh thoảng buổi tối mình vẫn ra ngồi cạnh, im lặng đặt tay lên yên, lần nào cũng thấy một cảm giác rất khó nói từ chiếc xe truyền sang, cảm giác như với một người tri kỷ.

Thôi, nói về kinh doanh chán ta lại nói về “tình duyên”.

Lần “say nắng” thứ hai của mình là vào mùa thu 2003. Mình có việc với văn phòng đại diện một công ty Châu Âu tại Hà nội, đến nơi mới biết Đại diện trưởng là người quen, học trên mình 3 khóa nhưng hơn đến 10 tuổi. Văn phòng đó chỉ có 4 người, 1 sếp trưởng, 2 nhân viên và 1 em thư ký rất xinh, đến mức mình phải tròn mắt ngạc nhiên.

Là bạn cũ nên mình và sếp trưởng chuyện trò rất thoải mái, bàn công việc xong mình mới hỏi:

– Anh có cô thư ký xinh thế, có cơ chế đặc biệt gì không?

Sếp trưởng lắc đầu nguầy nguậy:

– Đâu có, anh tuyển nhân viên công bằng, con bé được việc lắm đấy.

Mình không tin lắm những lời anh bạn nói. Những cô thư ký như vậy mình đã gặp không ít, làm bình hoa di động, bưng trà rót nước, đánh vài trang văn bản là cùng, lúc đầu có thể rất ấn tượng nhưng tiếp xúc vài lần là chán ngay.

Nội dung công việc là mình hỏi mua 1 số phụ gia hóa chất, anh bạn hẹn 1 tuần sau trả lời chi tiết. 6 ngày sau sếp mới gọi điện báo phải đi công tác đột xuất.

– Có gì chú cứ nói chuyện với cái T, anh đã bàn giao hết cho nó rồi!

T chính là cô thư ký xinh đẹp của anh bạn. Thú thực là lúc ấy mình hơi bực, chuyện mua bán nghiêm chỉnh chứ có phải đi chơi đâu mà giao cho thư ký, nhưng vì anh bạn hơn 1 tuần sau mới về nên mình vẫn phải qua gặp cô thư ký. Hóa ra… gặp rồi mới biết anh bạn nói đúng.

Cô thư ký có kiến thức rất chắc chắn, hiểu sâu về sản phẩm, biết rõ về thị trường, phát âm tiếng Anh tốt, cách giao tiếp đúng mực. Cho đến lúc bấy giờ, mình chưa gặp người nào được cả sắc lẫn tài như vậy. Đoạn cuối câu chuyện, nghe em nói về công thức hóa học mà mình chỉ muốn bật ra câu hỏi “Em có người yêu chưa?” Tóm lại, chỉ sau hai tiếng là mình đã “đổ” hoàn toàn.

Từ văn phòng ra, mình lái xe vào góc khuất rồi gọi điện ngay cho sếp của em. Anh bạn là người rất nguyên tắc, chỉ hẹn “đợi anh về nói chuyện”. Đến lúc anh bạn về những gần 1 tuần nữa, trong mấy ngày ấy mình cứ như ngồi trên tổ kiến lửa.

Thật sự trong đời mình chưa bao giờ mong một người đàn ông không phải là bố mình đi công tác về đến như vậy. Có lẽ vì say nắng quá nên mình đã không tỉnh táo nghĩ ra một điều, lúc nói chuyện tuần trước anh bạn từng hỏi mình có vợ chưa, mình trả lời “chưa” mà anh không hề tỏ ý giới thiệu hai người với nhau. Nên chờ đợi suốt gần 1 tuần, cuối cùng mình chỉ nhận được một gáo nước lạnh “Nó có người yêu, nghe đâu sắp cưới rồi”.

Theo lời anh bạn kể thì tay người yêu em trình độ không bằng, lại còn ghen tuông tệ hại. “Cái T khổ với nó lắm, nhưng hình như hai gia đình có giao hẹn gì đó nên không bỏ được. Anh vốn phản đối chuyện xen ngang, nhưng vì nó nên anh ủng hộ chú. Có điều chú phải thật kiên nhẫn, tuyệt đối không được nôn nóng!”

…

Mấy hôm sau anh bạn tổ chức một buổi ăn trưa, cuộc gặp rất nhẹ nhàng vui vẻ. Rồi mình phải sang Trung quốc công tác 2 tuần. Buổi chiều về đến nhà, buổi tối mình gọi điện ngay cho anh bạn và lại được dội một gáo nước lạnh:

– Chú chưa biết à, cái T nghỉ việc rồi!

Hóa ra buổi trưa hôm chúng tôi gặp nhau, tay người yêu đến tìm em nhưng không thấy, anh ta đợi ngoài văn phòng đến tận khi tôi đưa anh bạn và em về. Một linh tính nào đó đã khiến anh ta nổi cơn ghen, về nói với cả hai gia đình bắt em phải bỏ việc, bỏ luôn cả Hà nội để về quê làm dâu gia đình bên ấy.

Những gì mình nghe sau đó là một câu chuyện buồn. Trước khi thôi việc em mới kể cho anh bạn, bố em và bố của người-được-gọi-là-người-yêu (bởi em không hề yêu người đó) là đôi bạn cùng làng, cùng nhập ngũ vào chiến đấu ở chiến trường Tây nam. Năm 1978 trong một trận đánh, người bạn đã cứu bố em thoát chết và mất một bàn chân, vì thế mà năm 80 mới có em ra đời, nhưng cũng vì thế mà từ khi lớn lên em đã nghiễm nhiên bị coi là dâu con của gia đình đó, để bố em trả món nợ ơn nghĩa hơn hai mươi năm trước.

Anh bạn bảo:

– Về quê lấy chồng là coi như xong đời. Anh có địa chỉ nhà đây, nếu thật sự yêu em nó, chú thử về xem giải quyết thế nào?

Nói vậy nhưng cả mình và anh bạn đều hiểu điều đó là không thể. Chuyện không phải chỉ liên quan đến hai đứa trẻ mà còn là quan hệ ơn nghĩa giữa hai gia đình, mình lại hoàn toàn là người ngoài, có tư cách gì đâu để can thiệp!

Mấy tháng trời sau mình lâm vào trạng thái trầm cảm, thất tình thì ít mà thương cho em thì nhiều. Cứ nghĩ đến một bông hoa như em đang phải chịu hành hạ về tinh thần, thậm chí cả thể xác là mình lại như lên cơn điên muốn đập phá. Tại sao ông trời đã tạo ra em xinh đẹp thông minh, mà lại bắt em phải chịu đựng một số phận cay nghiệt như vậy…